Atak Niemiec na ZSRR

General

22 czerwca 1941 Niemcy napadły na Związek Radziecki, co rozpoczęło, określaną tak w historiografii rosyjskiej, Wielką Wojnę Ojczyźnianą. W działaniach wojennych, po stronie niemieckiej, brały także udział oddziały rumuńskie, fińskie, węgierskie, włoskie oraz oddziały ochotników z Belgii, Holandii, Francji, a nawet z Hiszpanii. W pierwszych miesiącach wojny Armia Czerwona ponosiła olbrzymie straty w ludziach i sprzęcie, a wojska niemieckie zajęły rozległe obszary Ukrainy, Białorusi i republik nadbałtyckich, docierając aż pod Leningrad i Moskwę. Grudniowa kontrofensywa sowiecka pod Moskwą odrzuciła jednak Niemców spod bram miasta. Ofensywa radziecka była kontynuowana na początku 1942 r. jednak zakończyła się niepowodzeniem (por: Kontrofensywy sowieckie 1941/1942). Umożliwiło to podjęcie ponownych działań ofensywnych przez wojska niemieckie.

Wiosną 1942 Niemcy, uderzając na południu Rosji w kierunku Wołgi i roponośnych terenów Kaukazu, doszli do Stalingradu. Bitwa o Stalingrad skończyła się jednak klęską niemieckiej 6 Armii feldmarszałka Friedricha Paulusa, która, otoczona w ruinach Stalingradu, ostatecznie poddała się 2 lutego 1943. Obroną dzisiejszego Wołgogradu kierował Gieorgij Żukow. Hitler, zły po przegranej, wydał rozkaz rozliczenia dowództwa za klęskę.

Pragnąc odzyskać inicjatywę strategiczną na Froncie Wschodnim, Niemcy uderzyli na tzw. łuku kurskim. Wielka pancerna bitwa na łuku kurskim, pomimo początkowych sukcesów niemieckich, skończyła się przegraną atakujących i ostateczną utratą przez Niemcy inicjatywy strategicznej na froncie wschodnim.

Istotnym wydarzeniem, zmieniającym całkowicie układ sił, było przystąpienie do wojny po stronie koalicji antyhitlerowskiej Stanów Zjednoczonych Ameryki, w następstwie wypowiedzenia wojny Stanom Zjednoczonym przez Japonię, 7 grudnia 1941. Oprócz podjęcia walk z flotą i wojskami japońskimi w Azji południowo-wschodniej i na Pacyfiku, USA, dysponujące ogromnym potencjałem przemysłowym, zaczęły wysyłać oddziały i sprzęt wojskowy do Wielkiej Brytanii i Afryki.